Türk Ticaret Kanunun’da düzenlenmiş senetler ibraz senedi niteliğindedir. Dolayısıyla çek karşılığının muhatap tarafından ödenebilmesi için çekin ibraz edilmesi gerekir.
Çekte ibraz süreleri TTK’nun 796/1. Maddesinde düzenlenmiştir. Maddeye göre;
1-Çek düzenleneceği yerde ödenecekse 10 gün,
2-Düzenlendiği yerden başka bir yerde ödenecekse bir ay,
3-Çek düzenlendiği yerden farklı bir kıtada ödenecek ise üç ay içerisinde muhataba ibraz edilmelidir. Akdeniz’e sahili bulunan ülkeler ile Avrupa ülkeleri aynı kıtada kabul edildiğinden ibraz süresi yine üç ay olacaktır.
Türkiye sınırları içerisinde ibraz süreleri il esasına göre belirlenmektedir. Çek düzenlendiği ilde ödenecekse çekin 10 gün içerisinde ibrazı gerekmektedir. Farklı bir ilde ödenecekse bu süre 30 gün olacaktır.
İbraz süreleri hesaplanırken çek üzerinde yazılı düzenlenme günü esas alınır ve ibraz süresi düzenlenme gününden sonraki gün başlar.
İbraz süresinin son günü tatil gününe denk gelirse süre tatilin bitiminden sonraki gün sona erer.
ÇEKİN ZAMANINDA İBRAZ EDİLMEMESİ
Çek için kanunda belirtilen ibraz süreleri hak düşürücü niteliktedir. İbraz sürelerinin geçmesinden sonra çek bir uyuşmazlığa konu olacaksa hakim ya da icra müdürü ibraz süresinin geçirildiğini re’sen dikkate alacaktır. Bundan başka ibraz süresinin geçirilmesinin hukuki sonuçlarını şöyle sıralamak mümkünüdür;
1-Süresinde ibraz edilmeyen çekin kambiyo vasfı sona erer. Çeki süresinde bankaya ibraz etmeyen hamil TTK’nun 808. Maddesi gereği tüm sorumlulara karşı başvuru hakkını yitirir.
2-Süresi içerisinde ibraz edilmeyen çek ile ilgili idari ve cezai yaptırımlar uygulanmaz.
3-Çek süresinde ibraz edilmezse düzenleyen çekten cayabilir.
4-İbraz süresinin geçmesinden sonra yapılan cirolar alacağın temliki hükmündedir.
Hamil çeki süresinde ibraz etmezse kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takip yapamayacaktır. Fakat süresinde ibraz edilmeyen çek delil başlangıcı sayıldığından düzenleyene karşı genel haciz yolu ile takip yapmak mümkündür. Bu durumda hamil düzenleyen ile arasında bir hukuki ilişki bulunduğunu ispat etmek zorunda kalacaktır.
ÇEKTE İBRAZ YERİ
Çekte muhatap bankadır. Kural olarak çek ödeme yerinde ibraz edilmelidir. Buna karşılık Çek Kanunu 3/1. Maddesine göre hamil çeki muhatap bankanın herhangi bir şubesine ibraz edebilir. “Karşılığı bulunan çek, hesabın bulunduğu muhatap bankanın herhangi bir şubesine ibraz edildiğinde hamilin varsa vergi kimlik numarası saptandıktan sonra ödenir. Ancak çek, hesabın bulunduğu şubeden başka bir şubeye ibraz edildiğinde, o şubece karşılığı sorulmak suretiyle ödenir.”
Dolayısıyla hamil muhatap bankanın herhangi bir şubesine başvurarak çeki ibraz edebilir. Ve bu ibraz geçerli bir ibrazdır.
Bunun yanında TTK’nun 798. Maddesinde yer alan “Çekin bir takas odasına ibrazı ödeme için ibraz yerine geçer.” hükmü gereği çekin mutlaka muhataba ibrazı gerekmez. Hamil çeki muhatap banka yerine başka bir bankaya da ibraz edebilir. Bu durumda çekin ibraz edildiği banka çeki takas odasına ibraz edecektir. İbrazın takas odasına yapılması geçerli bir ibraz olarak kabul edilir ve geçerli ibrazın tüm sonuçlarını doğurur.